Klaster energii można opisać jako porozumienie działających lokalnie podmiotów zajmujących się wytwarzaniem, konsumpcją, magazynowaniem i sprzedażą: energii elektrycznej, ciepła, chłodu i energii elektrycznej w transporcie (paliw). Formuła klastra jest na tyle elastyczna, że pozwala uczestnikom budować zindywidualizowany model biznesowy działania klastra oraz optymalnie dobrać formę prawną jego działalności. Członkowie klastra nie muszą rezygnować z dotychczas prowadzonej działalności, lecz poprzez współpracę – wszędzie tam, gdzie przynosi to im i pozostałym uczestnikom klastra korzyści, generują wartość dodaną dla lokalnej społeczności.
Uczestnikami transformacji energetycznej są nie tylko przedsiębiorstwa energetyczne. W procesie istotną rolę odgrywają także Jednostki Samorządu Terytorialnego, przedsiębiorcy oraz mieszkańcy. Platformą jednoczącą ponad sektorami różne podmioty w transformacji energetycznej są m.in. klastry energii.
Jasielski Klaster Energii
W czerwcu 2023 roku w siedzibie Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. Miasto Jasło oraz MPGK zawiązali Jasielski Klaster Energii, na koordynatora klastra wyznaczając zespół XOOG Klastry Energii P.S.A. Do inicjatywy we wrześniu dołączyła także Gmina Skołyszyn oraz Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. z siedzibą w Jaśle.
W ramach Jasielskiego Klastra Energii powołano następujące organy:
- Zgromadzenie Partnerów,
- Rada Klastra,
- Koordynator Klastra.
Zgromadzenie Partnerów jest organem uchwałodawczym Klastra, w skład którego wchodzi jeden Przedstawiciel każdego z Partnerów. Do zadań tego organu należy m.in. planowanie działań Klastra, poszukiwanie działań inwestycyjnych, poszukiwanie inwestorów oraz kapitału dla przedsięwzięć oraz podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia nowych partnerów do klastra.
Rada Klastra składa się z Członków Założycieli, a do jej zadań należy przede wszystkim kontrolowanie działań klastra oraz wspieranie działań koordynatora klastra. Rada Klastra czuwa nad realizacją zapisów porozumienia oraz podejmuje uchwały w celu nadania partnerom statusu członka założyciela.
Koordynator Klastra jest organem wykonawczym Klastra, którego podstawowym zadaniem jest reprezentowanie interesów klastra na zewnątrz oraz koordynowanie wykonywania przez niego zadań. Koordynator prowadzi bieżące sprawy administracyjne i finansowe klastra, zawiera w imieniu klastra umowy z podmiotami zewnętrznymi oraz zajmuje się pozyskiwaniem środków na realizację przedsięwzięć.
Czym są klastry energii?
Misją klastrów energii jest zapewnienie lokalnego bezpieczeństwa energetycznego, zmniejszenie emisyjności lokalnej gospodarki, pobudzenie inwestycji w odnawialne źródła energii – z nadrzędnym celem jakim jest stworzenie lokalnego obszaru bilansowania energii.
Klastry energii regulowane są przepisami Ustawy o odnawialnych źródłach energii. Klastry nie są odrębnymi podmiotami lecz przybierają formę cywilnoprawnego porozumienia, którego stroną mogą być Jednostki Samorządu Terytorialnego, przedsiębiorcy, spółdzielnie, osoby fizyczne oraz inne podmioty. Stworzenie lokalnego obszaru bilansowania energetycznego wymaga korelacji pomiędzy odbiorcami energii i ich zapotrzebowaniem na energię oraz wytwórcami energii i ich zdolnościami produkcyjnymi.
W ramach Klastra podejmowane są działania na rzecz stałego i zrównoważonego rozwoju sektora energetyki odnawialnej, wspierania inicjatyw związanych z organizacją lokalnego wytwarzania i konsumowania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, w tym równoważenie podaży i popytu energii.
Klaster podejmował będzie wszelkie działania o charakterze edukacyjnym i informacyjnym mające na celu propagowanie ekologii i efektywnego oraz oszczędnego wykorzystywania energii oraz angażował się będzie w realizowanie i wdrażanie projektów, w tym unijnych, z zakresu energetyki odnawialnej we współdziałaniu z jednostkami samorządu terytorialnego, podmiotami gospodarczymi, uczelniami wyższymi, jednostkami badawczo-rozwojowymi i osobami fizycznymi działającymi w tym sektorze.
Korzyści
Sprawne funkcjonowanie klastra ma być premiowane niższymi rachunkami za energię na mocy przepisów wchodzących w życie w lipcu 2024 roku. Osiąganie celów klastra jest możliwe także dzięki programom dotacyjnym i pożyczkowym na cele planowania i budowy infrastruktury energetycznej, w szczególności OZE. Realizacja zadań w ramach klastra energii jest dodatkowo punktowana przez instytucje organizujące nabory – zarówno dedykowane inwestycją w OZE, jak i adresowane wprost dla klastrów energii i ich członków.
Do dnia 31 grudnia 2026 r. członkowie klastra energii, mogą korzystać z preferencji w przypadku gdy:
- co najmniej 30% energii elektrycznej wytwarzanej i wprowadzanej do sieci dystrybucyjnej w ramach tego klastra energii jest wytwarzana z odnawialnych źródeł energii oraz
- łączna moc zainstalowana elektryczna instalacji odnawialnego źródła energii i jednostek wytwórczych nie przekracza 150 MW energii elektrycznej i umożliwia pokrycie w ciągu roku nie mniej niż 40% łącznego rocznego zapotrzebowania członków klastra energii w zakresie energii elektrycznej, oraz
- łączna moc zainstalowana elektryczna magazynów energii wynosi co najmniej 2% łącznej mocy zainstalowanej instalacji odnawialnego źródła energii i jednostek wytwórczych
Do dnia 31 grudnia 2029 r., w odniesieniu do ilości energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii przez członków klastra energii, wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej, a następnie pobranej z tej sieci w celu jej zużycia przez członków tego klastra energii, dla danej godziny okresu rozliczeniowego nie nalicza i nie pobiera się:
- Opłaty OZE (aktualnie 0,00 zł/MWh)
- Opłaty kogeneracyjnej (aktualnie 6,18 zł/MWh)
- Opłat za zielone certyfikaty (aktualnie 2,35 zł/MWh)( wymóg 5% * cena 47,07 zł/MWh)
- Opłat za błękitne certyfikaty (aktualnie 1,50 zł/MWh)( wymóg 0,05% * cena 300,27 zł/MWh)
- Opłat za białe certyfikaty (aktualnie 2,08 zł/MWh)
Łączna wartość korzyści: wynosi 12,11 zł/MWh
W przypadku, gdy poziom autokonsumpcji (liczony jako stopień pokrycia potrzeb energetycznych członków klastra w źródłach wytwórczych również będących członkami klastra) osiągnie progi określone w ustawie, zmniejszeniu ulega część opłat w opłatach w taryfie dystrybucyjnej, tj. w stawce jakościowej oraz zmienne składniki taryfy dystrybucyjnej.
Co więcej Klastry energii współdziałając w Krajowym Systemem Elektroenergetycznym mogą przyczynić się do:
- zwiększenia udziału źródeł rozproszonych, w tym OZE, w krajowym miksie energetycznym. Przyczyni się to do realizacji zobowiązań Polski wynikających z członkostwa w UE oraz korzystnie wpłynie na dywersyfikację źródeł energii i zmniejszenie zagrożeń związanych z niską emisją;
- stworzenia warunków do współdziałania wytwórców, konsumentów i prosumentów na rynku energii. W rezultacie służy to zaspokojeniu ciągle rosnącego zapotrzebowanie na energię elektryczną w miejscowościach słabiej zurbanizowanych;
- zmniejszenia uzależnienia od zagranicznych dostaw paliw. Przyrost mocy wytwórczych energii na poziomie lokalnym przełoży się na szczebel krajowy i poprawę warunków pracy KSE, a w konsekwencji na zmniejszenie importu paliw;
- stworzenia warunków do ograniczenia emisji spalin, poprzez korzystne warunki do zastępowania klasycznych pieców i kotłów nowoczesnymi rozwiązaniami opartymi na energii elektrycznej i lokalnie dostępnymi paliwami odnawialnymi;
- stworzenia warunków do opłacalnego zagospodarowania odpadów, co przyczyni się na wielu obszarach do eliminacji istotnego problemu środowiskowego;
- aktywizacji społeczeństwa i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego ze względu na korzyści z zawarcia szerokiego porozumienia pomiędzy wszystkimi uczestnikami klastra energii, w tym lokalnego biznesu, odbiorców indywidualnych i władz samorządowych;
- racjonalizacji i zwiększenia wykorzystania zasobów lokalnych, co stanowi podstawową cechę klastra energii (za: „Program operacyjny infrastruktura i środowisko 2014-2020 – KLASTRY ENERGII – warto wiedzieć więcej”. Ministerstwo Energii).
Te i wiele innych działań przynoszących korzyści planowanych jest w ramach Jasielskiego Klastra Energii!